کاخ اردشیر بابکان در ۱۰ کیلومتری فیروزآباد و ۲ کیلومتری شمال ویرانه های شهر گور قرار دارد. اردشیر بابکان بعد از شکست اردوان پنجم در کنار شهر «گور»، در نزدیکی برکه‌ای که هنوز جوشان است این کاخ را بنا کرد. کاخ اردشیر بابکان یکی از کاخ های دوره ساسانی و جلوه ای از هنر معماری آن دوره است. دارای نقشه ای مستطیل شکل و سه ورودی است که به دستور اردشیر بابکان با ابعاد ۶۴/۵۴×۷۵/۱۱۵ متر مربع از لاشه سنگ و با ملاط گچ دست کوب بنا شده است.
پژوهشگران معتقدند که ممکن است این بنا یکی از آتشکده های زرتشتیان باشد، زیرا از جهت ساختاری به کاخ شباهت ندارد.همچنین دین زرتشت دراین منطقه رواج داشته و از این بنا به عنوان آتشکده و محل برگزاری مراسم زرتشتیان استفاده می شده.روایت دیگری هم نقل شده که هر بنای که در کنار آب قرار دارد می تواند نمادی از پرستش الهه آناهیتا است.به دلیل قرار گرفتن این کاخ در کنار چشمه “قمپ آتشکده” .
یکی از باستان شناسان کشورمان به نام استاد پیرنیا می گویند که عده ای از باستان شناسان غربی در تلاش اند تا این آتشکده را یک کاخ معرفی کنند، در صورتی که این بنا ویژگی های یک کاخ را ندارد. وجود چشمه “قمپ آتشکده” نیز دلیل دیگری ست که کاخ اردشیر بابکان را به عنوان آتشکده فیروزآباد نامید. آتشکده فیروزآباد بزرگترین آتشکده فارس است.این بنا را می توان هم پای تخت جمشید دانست، زیرا محل اقامت رسمی اردشیر بابکان بوده است.این کاخ که قدمتی ۱۸۰۰ ساله دارد در سال ۱۳۱۰در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید و اخیرا هم در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده است.
معماری کاخ
این کاخ اولین عمارت گنبدی دوره ساسانیان است. معماری این کاخ شاهکاری از دوره ساسانی می باشد، که از تالارهای تو در تو ساخته شده و پس از گذشت چند قرن گچ بری‌های قسمت بالای دیوارهای داخلی آن سالم باقی است.از ویژگی های منحصربه فرد این بنا، استفاده از فیل گوش ها برای محافظت از گنبدهای مدور و ساخت تزیینات دوران هخامنشیان با استفاده از گچ بری ست. قدیمی ترین گنبدها در جهان روی پلان مدور ایجاد می شدند و استفاده از پلان مربع در زمان اشکانیان توسط ایرانیان ابداع شد. این بنا نیز روی سکوی بزرگی قرار گرفته، که در وسط این سکو بنای مربع شکلی ایجاد و در بالای آن چهارطاقی بزرگ با دهانه های ۱۱ متر و پایه های پنج متر ساخته شده است. از ویژگی های بارز این بنا نیز ایجاد چنین گنبدی روی پلان مربع می باشد.
هنگامی که استفاده از پلان مربع در زمان اشکانیان آغاز شد بخاطر اینکه ایرانی ها می خواستند دایره گنبد را روی پلان سوار کنند و چهار گوشه آن خالی می ماند اقدام به گوشه سازی کردند تا گنبد معلق نماند.سپس از گوشواره های به شکل خرطومی برای گوشه سازی استفاده کردند، که در دوره اسلامی به شکل سه کنج تغییر پیدا کرد.
در ضلع جنوبی آن اولین ورودی قرار گرفته، که در ورودی اصلی آن می باشد. ورودی دوم آن در ضلع غربی قرار گرفته که دارای پلکانی ست که با دو پاگرد به طبقه دوم کاخ متصل می شود. ورودی دیگر در شمال غربی کاخ است. ایوانی به ابعاد ۹*۹ متر در ضلع شمالی کاخ قرار دارد. دو ایوان دیگر نیز موجود است که یکی روبه روی چشمه مشرف به کاخ و دیگری در ضلع جنوبی قرار گرفته است.دو ایوان جنوبی و شمالی در تابستان و زمستان مورد استفاده بوده است. در دو ضلع شرقی و غربی ایوان جنوبی دو اتاق با طاق گهواره ای و طاقچه ها قرار دارند.در دو سمت ایوان شمالی دو اتاق با طاق های گهواره ای مسقف است.
از طریق ایوان شمالی می توان به تالار مرکزی کاخ وارد شد.اندازه این تالار ۱۴*۱۴ متر می باشد.متاسفانه کف اصلی این تالار از بین رفته است. در دو سمت این تالار دو تالار دیگر موجود است که سقف آنها گنبدی شکل است. تزیینات گچی در تالار غربی به چشم می خورد که مانند تزیینات دوره هخامنشی است.طرح دندان موشی هر سه تالار آسیب دیده.بعد از تالار مرکزی ایوان بزرگی وجود دارد که نمادی از معماری دوره اشکانی ست.
در این کاخ یک حیاط به مساحت ۵۰/۲۷*۵۰/۲۷ قرار دارد که در ضلع شرقی و غربی آن چهار اتاق گچ بری شده موجود است.سنگ های بزرگ کاخ مانند سنگ کاری های صفه تخت جمشید و پاسارگاد به وسیله بست های آهنی به یکدیگر متصل هستند.قسمتی از یک ستون سنگی این کاخ که مانند ستون های تخت جمشید است در نزدیکی بقعه امام زاده جعفر واقع شده است.
طبقه دوم این کاخ دارای اتاق های کوچکی می باشد.نمای بیرونی کاخ به وسیله شبه ستون هایی از گچ ساخته شده که اکنون از بین رفته است. در دویست متری جنوب این کاخ مناره خوید مبارکی فیروزآباد به چشم می خورد.در سال ۱۳۷۸ در این کاخ اشیایی کشف شده که نشان می دهد از این کاخ تا قرن هشتم هجری استفاده می شده است.